Gwiazdy spektralnie zmienne
1 Maj 2005r. w Gwiazdy Zmienne i Niestacjonarne napisał/a Marcin SzulcU wszystkich opisanych rodzajów gwiazd zmiennych zmianom blasku towarzyszą również zmiany w widmach gwiazd. Znane są jednak takie gwiazdy, u których zmiany blasku są bardzo małe, często trudne do wykrycia, natomiast zmiany widma bywają bardzo duże. Tego rodzaju gwiazdy nazywamy gwiazdami spektralnie zmiennymi.
U wszystkich opisanych rodzajów gwiazd zmiennych zmianom blasku towarzyszą również zmiany w widmach gwiazd. Znane są jednak takie gwiazdy, u których zmiany blasku są bardzo małe, często trudne do wykrycia, natomiast zmiany widma bywają bardzo duże. Tego rodzaju gwiazdy nazywamy gwiazdami spektralnie zmiennymi. Wyróżniają się tu dwie kategorie gwiazd spektralnie zmiennych: gwiazdy gorące, że zmiennymi liniami emisyjnymi oraz gwiazdy ze zmiennym polem magnetycznym.
Gwiazdy gorące, ze zmiennymi liniami emisyjnymi, należą do kategorii gwiazd otoczonych rozległymi powłokami gazowymi. Widmo ich oznacza się symbolem Be, czyli są to gwiazdy klasy B z liniami emisyjnymi. W zasadzie wszystkie gwiazdy klasy Be są spektralnie zmienne. Jeżeli linii emisyjnych jest dużo, to również dają się przeważnie zaobserwować zmiany blasku. Najczęściej zmianom ulega natężenie linii wodoru Hα, rzadziej inne linie wodorowe serii Balmera. Zmiany w widmie występują u gwiazd obdarzonych szybkim ruchem obrotowym i mających wskutek tego ruchu pierścienie w płaszczyźnie równikowej.
Inny rodzaj gwiazd spektralnie zmiennych stanowią gwiazdy ze zmiennym polem magnetycznym. U niektórych gwiazd tego rodzaju obserwujemy linie absorpcyjne pierwiastków chemicznych grupy ziem rzadkich (np. europium, gadolinium i inne). Pierwszą taka gwiazdę odkrył A. A. Biełopolski, który w roku 1913 stwierdził, że gwiazda a2 Canum Venaticorum wykazuje okresowe zmiany w widmie a2CVn nie ulega zmianom, natomiast te linie, które się zmieniają, podzielić można na dwie grupy takie, że maksimum natężenia jednej grupy przypada na minimum natężenia jednej grupy przypada na minimum natężenia drugiej. Do pierwszej grupy należą linie europium (Eu II) i innych ziem rzadkich jak gadolinium (Gd) i dysprozjum (Dy), natomiast do drugiej grupy należą terb (Tb), chrom (Cr II) i liczne inne metale. Wykryto zmiany europium i chromu również u pewnej liczby innych gwiazd klasy A0p (symbol p oznacza osobliwość). U wszystkich tych gwiazd stwierdzono występowanie pola magnetycznego o zmiennym natężeniu. Na przykład u gwiazdy a2CVn natężenie pola magnetycznego zmienia się w granicach od 5000 Oe do 4000 Oe we wspomnianym okresie 5,5 dni.
Znamy około 100 gwiazd ze zmiennym polem magnetycznym. Są one na ogół klasy widmowej A. Najintensywniejsze pole magnetyczne zaobserwowano u gwiazdy 8m,6 HD 215441. Pole magnetyczne zmienia się u tej gwiazdy nieregularnie od 12 000 do 34 000 Oe.
Nie znamy jeszcze mechanizmu powodującego powstawanie tak silnych pół magnetycznych w gwiazdach. Przypuszcza się, że obserwowane zmiany pola magnetycznego mogą być spowodowane ruchem obrotowym gwiazdy, której oś magnetyczna jest nachylona do osi obrotu. Podczas ruchu obrotowego obserwowany jest kolejno północny i południowy biegun magnetyczny, wskutek czego obserwuje się zmienne pole magnetyczne w okresie obrotu gwiazdy. Jest rzeczą możliwą, że gwiazdy przy tym pulsują, pulsacje zaś w dużym stopniu byłyby wynikiem działania pół magnetycznych.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Gwiazdy gorące, ze zmiennymi liniami emisyjnymi, należą do kategorii gwiazd otoczonych rozległymi powłokami gazowymi. Widmo ich oznacza się symbolem Be, czyli są to gwiazdy klasy B z liniami emisyjnymi. W zasadzie wszystkie gwiazdy klasy Be są spektralnie zmienne. Jeżeli linii emisyjnych jest dużo, to również dają się przeważnie zaobserwować zmiany blasku. Najczęściej zmianom ulega natężenie linii wodoru Hα, rzadziej inne linie wodorowe serii Balmera. Zmiany w widmie występują u gwiazd obdarzonych szybkim ruchem obrotowym i mających wskutek tego ruchu pierścienie w płaszczyźnie równikowej.
Inny rodzaj gwiazd spektralnie zmiennych stanowią gwiazdy ze zmiennym polem magnetycznym. U niektórych gwiazd tego rodzaju obserwujemy linie absorpcyjne pierwiastków chemicznych grupy ziem rzadkich (np. europium, gadolinium i inne). Pierwszą taka gwiazdę odkrył A. A. Biełopolski, który w roku 1913 stwierdził, że gwiazda a2 Canum Venaticorum wykazuje okresowe zmiany w widmie a2CVn nie ulega zmianom, natomiast te linie, które się zmieniają, podzielić można na dwie grupy takie, że maksimum natężenia jednej grupy przypada na minimum natężenia jednej grupy przypada na minimum natężenia drugiej. Do pierwszej grupy należą linie europium (Eu II) i innych ziem rzadkich jak gadolinium (Gd) i dysprozjum (Dy), natomiast do drugiej grupy należą terb (Tb), chrom (Cr II) i liczne inne metale. Wykryto zmiany europium i chromu również u pewnej liczby innych gwiazd klasy A0p (symbol p oznacza osobliwość). U wszystkich tych gwiazd stwierdzono występowanie pola magnetycznego o zmiennym natężeniu. Na przykład u gwiazdy a2CVn natężenie pola magnetycznego zmienia się w granicach od 5000 Oe do 4000 Oe we wspomnianym okresie 5,5 dni.
Znamy około 100 gwiazd ze zmiennym polem magnetycznym. Są one na ogół klasy widmowej A. Najintensywniejsze pole magnetyczne zaobserwowano u gwiazdy 8m,6 HD 215441. Pole magnetyczne zmienia się u tej gwiazdy nieregularnie od 12 000 do 34 000 Oe.
Nie znamy jeszcze mechanizmu powodującego powstawanie tak silnych pół magnetycznych w gwiazdach. Przypuszcza się, że obserwowane zmiany pola magnetycznego mogą być spowodowane ruchem obrotowym gwiazdy, której oś magnetyczna jest nachylona do osi obrotu. Podczas ruchu obrotowego obserwowany jest kolejno północny i południowy biegun magnetyczny, wskutek czego obserwuje się zmienne pole magnetyczne w okresie obrotu gwiazdy. Jest rzeczą możliwą, że gwiazdy przy tym pulsują, pulsacje zaś w dużym stopniu byłyby wynikiem działania pół magnetycznych.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Komentarze użytkowników
( DODAJ SWÓJ )
Nikt jeszcze nie napisał komentarza do tego materiału.Napisz komentarz
Odpowiedz na pytanie zadane w sondzie.
Zjawiska oraz wydarzenia w nadchodzącym miesiącu.
Zagłosuj lub zgłoś swoją stronę.
Ostatnio pisaliście:
Twoje Imię
8.12.2021, 01:03