Osobliwe marsjańskie kratery
13 Wrz 2013r. w Astronomia napisał/a Beata GórkaZrozumienie, jak owe dwuwarstwowo zakończone kratery powstały mogłoby pomóc naukowcom zrekonstruować dawne warunki środowiskowe na Marsie.
Geolodzy z Uniwersytetu Browna opracowali obiecujące nowe wyjaśnienie tego tajemniczego typu kraterów na powierzchni Marsa.
Dwuwarstwowe zakończenia krateru (ang. Double-layered ejecta crater - DLE), to termin określający kratery otoczone szczątkami surowców pozostałych po uderzeniu. Elementem wyróżniającym te kratery od innych jest to, że szczątki tworzą dwie wyraźne warstwy - dużą zewnętrzną warstwę oraz mniejszą warstwę wewnętrzną na jej powierzchni. Te charakterystyczne kratery po raz pierwszy udokumentowano w raportach z misji Viking wysłanej na Marsa w 1970 roku, a naukowcy próbują od tamtego czasu dowiedzieć się, w jaki sposób one powstały.
Nowe badanie przeprowadzone przez Davida Kutai Weissa i Jamesa W. Heada z Uniwersytetu Browna w Providence, na Rhode Island sugeruje, że DLE są wynikiem uderzeń o powierzchnię planety, która była pokryta warstwą lodu z lodowców grubości dziesiątków metrów.
Dwuwarstwowe zakończenia kraterów mogły powstać, gdy wyrzucony materiał ześlizgiwał się po stromych ścianach krateru i przez lód, tworzący górną warstwę. Wyżłobienia, powszechne w osuwiskach na Ziemi, rozchodzą się promieniście od krawędzi krateru.
Ostatnie odkrycia dokonane przez planetarnych geologów z Uniwersytetu Browna i innych uczelni wykazały, że klimat Marsa zmieniał się w przeszłości wielokrotnie. Naukowcy uważają, że w tamtym okresie lód z czap polarnych był rozpowszechniony na średnich szerokościach geograficznych Marsa jako warstwa o grubości ok. 50 metrów, w tym samym miejscu, gdzie utworzyły się DLE. To pozwala nam przypuszczać, że warstwa lodu może wyjaśniać powstanie drugiej warstwy tych kraterów.
Według założeń Weissa i Heada wybuchy pouderzeniowe nastąpiły poprzez warstwy lodu, a następnie odłamki skał i inne pozostałości tego wybuchu gromadziły się w okolicach krateru. Ponieważ jednak wyrzucony materiał znajdował się na śliskim lodzie nie wszystkie pozostałości po erupcji zostały na swoim miejscu. Weiss i Head sądzą, iż materiał w górnej części wzniesionej krawędzi krateru ześlizgiwał się po śliskim lodzie i przykrywał ten w niższych partiach. To osuwanie się po śliskim lodzie sprawiło, że DLE przybrały postać, pod jaką znamy je obecnie.
Badacze sądzą, że po raz pierwszy od odkrycia DLE w 1970 roku, posiadają model dla ich formacji, który wydaje się być zgodny z większością uzyskanych przez nich danych. Zrozumienie, jak te i inne rodzaje kraterów powstały może pomóc naukowcom odtworzyć warunki środowiskowe, w momencie ich tworzenia.
Dlatego właśnie Weiss i Head uważają, że lód może być kluczowym składnikiem przy tworzeniu się DLE. Lód zmniejsza współczynnik tarcia na zboczach krateru, zwiększając przy tym prawdopodobieństwo uskoku.
Teza zakłada również strome zbocza po zewnętrznej krawędzi krateru. Wysoki brzeg pełni rolę części krateru, a większe kratery mają na ogół mniejsze wzniesienia. Weiss wyliczył, że kratery o średnicy większej niż 25 km prawdopodobnie nie miałyby wystarczająco stromych uskoków, by spowodować osuwanie się lodu. Z tymi wynikami w ręku przyjrzał się około 600 znanym DLE i stwierdził, że prawie wszystkie z nich mają średnicę między 1 a 25 km.
Teoria lodowego osuwiska uwzględnia również inne charakterystyczne cechy DLE. Na przykład, że w przeciwieństwie do innych rodzai kraterów, DLE nie są otoczone wtórnymi kraterami. Wtórne kratery są wynikiem dużych odłamków wyrzuconych z głównego krateru, które pozostawiają wgłębienia na otaczającej go powierzchni, gdy spadną z powrotem na ziemię. Jeśli powierzchnia wokół była pokryta lodem, to dowody na istnienie płytkich wtórnych kraterów zniknęły, gdy lód stopniał.
Teoria wyjaśnia również lokalizacje DLE na szerokościach średnich lub wysokich - obszarach, na których według naukowców mógł występować kiedyś lód na Marsie.
Ostatecznie, zrozumienie, jak powstają DLE oraz inne rodzaje kraterów mogą prowadzić do lepszego zrozumienia przeszłości Marsa.
Dwuwarstwowe zakończenia krateru (ang. Double-layered ejecta crater - DLE), to termin określający kratery otoczone szczątkami surowców pozostałych po uderzeniu. Elementem wyróżniającym te kratery od innych jest to, że szczątki tworzą dwie wyraźne warstwy - dużą zewnętrzną warstwę oraz mniejszą warstwę wewnętrzną na jej powierzchni. Te charakterystyczne kratery po raz pierwszy udokumentowano w raportach z misji Viking wysłanej na Marsa w 1970 roku, a naukowcy próbują od tamtego czasu dowiedzieć się, w jaki sposób one powstały.
Nowe badanie przeprowadzone przez Davida Kutai Weissa i Jamesa W. Heada z Uniwersytetu Browna w Providence, na Rhode Island sugeruje, że DLE są wynikiem uderzeń o powierzchnię planety, która była pokryta warstwą lodu z lodowców grubości dziesiątków metrów.
Dwuwarstwowe zakończenia kraterów mogły powstać, gdy wyrzucony materiał ześlizgiwał się po stromych ścianach krateru i przez lód, tworzący górną warstwę. Wyżłobienia, powszechne w osuwiskach na Ziemi, rozchodzą się promieniście od krawędzi krateru.
Ostatnie odkrycia dokonane przez planetarnych geologów z Uniwersytetu Browna i innych uczelni wykazały, że klimat Marsa zmieniał się w przeszłości wielokrotnie. Naukowcy uważają, że w tamtym okresie lód z czap polarnych był rozpowszechniony na średnich szerokościach geograficznych Marsa jako warstwa o grubości ok. 50 metrów, w tym samym miejscu, gdzie utworzyły się DLE. To pozwala nam przypuszczać, że warstwa lodu może wyjaśniać powstanie drugiej warstwy tych kraterów.
Według założeń Weissa i Heada wybuchy pouderzeniowe nastąpiły poprzez warstwy lodu, a następnie odłamki skał i inne pozostałości tego wybuchu gromadziły się w okolicach krateru. Ponieważ jednak wyrzucony materiał znajdował się na śliskim lodzie nie wszystkie pozostałości po erupcji zostały na swoim miejscu. Weiss i Head sądzą, iż materiał w górnej części wzniesionej krawędzi krateru ześlizgiwał się po śliskim lodzie i przykrywał ten w niższych partiach. To osuwanie się po śliskim lodzie sprawiło, że DLE przybrały postać, pod jaką znamy je obecnie.
Badacze sądzą, że po raz pierwszy od odkrycia DLE w 1970 roku, posiadają model dla ich formacji, który wydaje się być zgodny z większością uzyskanych przez nich danych. Zrozumienie, jak te i inne rodzaje kraterów powstały może pomóc naukowcom odtworzyć warunki środowiskowe, w momencie ich tworzenia.
Uzupełnienie dotychczasowych informacji
Wersja z osuwaniem się wyjaśnia kilka cech charakterystycznych dla DLE. Przede wszystkim wyjaśnia promieniste paski, czyli wyżłobienia rozchodzące się promieniście od wewnętrznej krawędzi krateru, które są częste w wewnętrznej warstwie DLE. Wyżłobienia są także powszechne w osuwiskach na Ziemi - szczególnie w przypadku osuwisk na lodowcach.Dlatego właśnie Weiss i Head uważają, że lód może być kluczowym składnikiem przy tworzeniu się DLE. Lód zmniejsza współczynnik tarcia na zboczach krateru, zwiększając przy tym prawdopodobieństwo uskoku.
Teza zakłada również strome zbocza po zewnętrznej krawędzi krateru. Wysoki brzeg pełni rolę części krateru, a większe kratery mają na ogół mniejsze wzniesienia. Weiss wyliczył, że kratery o średnicy większej niż 25 km prawdopodobnie nie miałyby wystarczająco stromych uskoków, by spowodować osuwanie się lodu. Z tymi wynikami w ręku przyjrzał się około 600 znanym DLE i stwierdził, że prawie wszystkie z nich mają średnicę między 1 a 25 km.
Teoria lodowego osuwiska uwzględnia również inne charakterystyczne cechy DLE. Na przykład, że w przeciwieństwie do innych rodzai kraterów, DLE nie są otoczone wtórnymi kraterami. Wtórne kratery są wynikiem dużych odłamków wyrzuconych z głównego krateru, które pozostawiają wgłębienia na otaczającej go powierzchni, gdy spadną z powrotem na ziemię. Jeśli powierzchnia wokół była pokryta lodem, to dowody na istnienie płytkich wtórnych kraterów zniknęły, gdy lód stopniał.
Teoria wyjaśnia również lokalizacje DLE na szerokościach średnich lub wysokich - obszarach, na których według naukowców mógł występować kiedyś lód na Marsie.
Ostatecznie, zrozumienie, jak powstają DLE oraz inne rodzaje kraterów mogą prowadzić do lepszego zrozumienia przeszłości Marsa.
Komentarze użytkowników
( DODAJ SWÓJ )
Nikt jeszcze nie napisał komentarza do tego materiału.Napisz komentarz
Odpowiedz na pytanie zadane w sondzie.
Zjawiska oraz wydarzenia w nadchodzącym miesiącu.
Zagłosuj lub zgłoś swoją stronę.
Ostatnio pisaliście:
Twoje Imię
26.01.2021, 18:35