Gromady galaktyczne ruchome
6 Maj 2005r. w Droga Mleczna napisał/a Marcin SzulcOkoło roku 1870 zauważono, że pięć jasnych gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursae Maioris) ma ruchy własne skierowane ku jednemu punktowi na sferze niebieskiej, czyli że ich drogi w przestrzeni są równoległe, podobnie jak równoległe są do siebie drogi meteorów w rojach.
Około roku 1870 zauważono, że pięć jasnych gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy (β, γ, δ, ε i ζ Ursae Maioris) ma ruchy własne skierowane ku jednemu punktowi na sferze niebieskiej, czyli że ich drogi w przestrzeni są równoległe, podobnie jak równoległe są do siebie drogi meteorów w rojach. To samo można powiedzieć o ruchach gwiazd w Hiadach. Takie grupy gwiazd otrzymały nazwę gromad ruchomych. Znamy dobrze kilka takich gromad. Kierunki ruchów gwiazd we wszystkich tych gromadach są prawie równoległe do równika galaktycznego.
Gromady ruchome nie różnią się zasadniczo od galaktycznych gromad otwartych, jedynie gwiazdy są w nich luźniej rozmieszczone. Średnice gromad ruchomych są oceniane od dziesięciu do paruset parseków, a przestrzenne prędkości gwiazd zawarte są w granicach od 15 do 45 km/s.
Wspólny ruch przestrzenny gwiazd wchodzących w skład gromad ruchomych pozwala na obliczenie z dużą dokładnością ich indywidualnych paralaks, jeżeli znamy prędkość radialną choć jednej gwiazdy danej gromady. Z ruchu własnego możemy wyznaczyć położenie apeksu gromady ruchomej, czyli punktu zbieżności na niebie ruchów własnych gwiazd. Znamy przeto odległości kątowe poszczególnych gwiazd gromady ruchomej od apeksu.
Niech O będzie położeniem obserwatora w przestrzeni, a S1A1, S2A2, S3A3 i S4A4 niech oznaczają równe i równoległe prędkości przestrzenne gwiazd gromady ruchomej względem obserwatora. OC oznacza kierunek ku apeksowi gromady ruchomej. Niech "v" oznacza odległość kątową którejkolwiek z gwiazd gromady od apeksu. Oznaczając przez "V" wspólną dla wszystkich gwiazd gromady prędkość przestrzenną otrzymamy następujące wyrażenia na prędkość radialną Vr i prędkość tangencjalną VT
Prędkość "V" nie jest znana, natomiast Vr i "v" znane są z obserwacji. Z dwóch poprzedich wzorów wynika
Prędkość tangencjalną VT w jednostkach astronomicznych na rok wynosi
gdzie µ jest ruchem rocznym gwiazdy. Prędkość równa jednostce astronomicznej (149600000 km) na rok zwrotnikowy (31556926 s) wynosi 4,74 km/s, czyli do przeliczenia prędkości wyrażonej w jednostkach astronomicznych na rok należy tę ostatnią wartość pomnożyć przez 4,74. Stąd podstawiając do wzoru na VT wartość
łatwo wyprowadzamy na paralaksę Π0 wzór
Wielkości występujące po prawej stronie wzoru są znane z obserwacji, a więc i paralaksę Π0 można obliczyć.
Paralaksy indywidualnych gwiazd w gromadach ruchomych mogą być obliczane nawet wtedy, jeżeli znamy tylko ich ruchy własne, a prędkość radialną dla jednej gwiazdy gromady. Wówczas obliczyć można V, a następnie paralaksę Π0 obliczając ze wzoru:
Na tej podstawie poznajemy dokładnie położenia gromad ruchomych w przestrzeni.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Gromady ruchome nie różnią się zasadniczo od galaktycznych gromad otwartych, jedynie gwiazdy są w nich luźniej rozmieszczone. Średnice gromad ruchomych są oceniane od dziesięciu do paruset parseków, a przestrzenne prędkości gwiazd zawarte są w granicach od 15 do 45 km/s.
Wspólny ruch przestrzenny gwiazd wchodzących w skład gromad ruchomych pozwala na obliczenie z dużą dokładnością ich indywidualnych paralaks, jeżeli znamy prędkość radialną choć jednej gwiazdy danej gromady. Z ruchu własnego możemy wyznaczyć położenie apeksu gromady ruchomej, czyli punktu zbieżności na niebie ruchów własnych gwiazd. Znamy przeto odległości kątowe poszczególnych gwiazd gromady ruchomej od apeksu.
Niech O będzie położeniem obserwatora w przestrzeni, a S1A1, S2A2, S3A3 i S4A4 niech oznaczają równe i równoległe prędkości przestrzenne gwiazd gromady ruchomej względem obserwatora. OC oznacza kierunek ku apeksowi gromady ruchomej. Niech "v" oznacza odległość kątową którejkolwiek z gwiazd gromady od apeksu. Oznaczając przez "V" wspólną dla wszystkich gwiazd gromady prędkość przestrzenną otrzymamy następujące wyrażenia na prędkość radialną Vr i prędkość tangencjalną VT
Prędkość "V" nie jest znana, natomiast Vr i "v" znane są z obserwacji. Z dwóch poprzedich wzorów wynika
Prędkość tangencjalną VT w jednostkach astronomicznych na rok wynosi
gdzie µ jest ruchem rocznym gwiazdy. Prędkość równa jednostce astronomicznej (149600000 km) na rok zwrotnikowy (31556926 s) wynosi 4,74 km/s, czyli do przeliczenia prędkości wyrażonej w jednostkach astronomicznych na rok należy tę ostatnią wartość pomnożyć przez 4,74. Stąd podstawiając do wzoru na VT wartość
Wielkości występujące po prawej stronie wzoru są znane z obserwacji, a więc i paralaksę Π0 można obliczyć.
Paralaksy indywidualnych gwiazd w gromadach ruchomych mogą być obliczane nawet wtedy, jeżeli znamy tylko ich ruchy własne, a prędkość radialną dla jednej gwiazdy gromady. Wówczas obliczyć można V, a następnie paralaksę Π0 obliczając ze wzoru:
Na tej podstawie poznajemy dokładnie położenia gromad ruchomych w przestrzeni.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Komentarze użytkowników
( DODAJ SWÓJ )
Nikt jeszcze nie napisał komentarza do tego materiału.Napisz komentarz
Odpowiedz na pytanie zadane w sondzie.
Zjawiska oraz wydarzenia w nadchodzącym miesiącu.
Zagłosuj lub zgłoś swoją stronę.
Ostatnio pisaliście:
Twoje Imię
28.03.2023, 03:45