Olbrzymy i nadolbrzymy
6 Kwi 2005r. w Budowa Gwiazd napisał/a Marcin SzulcGwiazdy olbrzymy (klasa światłości II i III Morgana-Keenana) zajmują na wykresie Hertzsprunga-Russela miejsce u góry na prawo. Nad nimi leżą nadolbrzymy (klasa I). Olbrzymy mają promienie około 100 razy większe od promieni gwiazd głównego ciągu, a u nadolbrzymów spotykamy nawet gwiazdy o promieniach blisko 1000 razy większych.
Gwiazdy olbrzymy (klasa światłości II i III Morgana-Keenana) zajmują na wykresie Hertzsprunga-Russela miejsce u góry na prawo. Nad nimi leżą nadolbrzymy (klasa I). Olbrzymy mają promienie około 100 razy większe od promieni gwiazd głównego ciągu, a u nadolbrzymów spotykamy nawet gwiazdy o promieniach blisko 1000 razy większych. Jako przykłady gwiazd olbrzymów możemy przyjąć gwiazdy α Aur (Capella) i α Boo (Arktur), a nadolbrzymów α Sco (Antares) i α Ori (Betelgeuze). Średnia gęstość tych gwiazd jest bardzo mała, wynosząca np. dla Arktura 0,0004 a dla Antaresa zaledwie 0,000001 średniej gęstości Słońca.
Nie oznacza to bynajmniej, że gwiazdy są tak bardzo rozrzedzone aż do samego środka. Zdaje się, że gwiazdy te mają złożona budowę jako zaawansowane w rozwoju. Utraciły one już znaczną część wodoru i modele ich są o wiele bardziej złożone niż gwiazd głównego ciągu. Jako przykład przytoczyć można model nadolbrzyma, obliczony dla gwiazdy o masie 1,3 masy Słońca i promieniu 21 razy większym od promienia Słońca. Środkową część gwiazdy w którym nie ma już wodoru, nie odbywają się więc w nim reakcje termojądrowe budowy helu z wodoru, samo zaś jądro zbudowane jest prawie w całości z helu z niewielka domieszką ciężkich pierwiastków. Jest ono izotermiczne, to znaczy ma stałą temperaturę. Choć jądro stanowi 20% masy gwiazdy, jednak zajmuje ono mały obszar w porównywaniu z rozmiarami gwiazdy, zaledwie około 0,001 jej promienia. Gęstość więc jądra jest bardzo duża, zbliżona do gęstości białych karłów.
Bardzo gęste jądro izotermiczne olbrzymów otoczone jest cienką warstwą w której występują reakcje termojądrowe syntezy helu z wodoru. Temperatura w tej warstwie, której grubość jest rzędu 0,001 promienia gwiazdy, wynosi około 25 milionów kelwinów. Nad tą wartością rozciąga się warstwa o grubości 8% promienia gwiazdy, zawierająca 5% jej masy. Energia przenosi się w niej przez promieniowanie. Nad nią położona jest aż do granic gwiazdy olbrzymia powłoka z rozrzedzonego gazu, w której energia przenosi się przez konwekcję. Powłoka z rozrzedzonego gazu, w której energia przenosi się przez konwekcję.
Podobnie mogą być zbudowane gwiazdy nadolbrzymy, dla których jednak nie zdołano jeszcze obliczyć modeli. Charakterystyczną właściwością tych gwiazd jest istnienie bardzo gęstego izotermicznego jądra pozbawionego wodoru i bardzo rozciągłej zewnętrznej powłoki konwekcyjnej. Należy jednak zaznaczyć, ze obliczane teoretycznie modele olbrzymów zawierają dużą dozę niepewności i poglądy nasze na ich budowę mogą ulec istotnej zmianie.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Nie oznacza to bynajmniej, że gwiazdy są tak bardzo rozrzedzone aż do samego środka. Zdaje się, że gwiazdy te mają złożona budowę jako zaawansowane w rozwoju. Utraciły one już znaczną część wodoru i modele ich są o wiele bardziej złożone niż gwiazd głównego ciągu. Jako przykład przytoczyć można model nadolbrzyma, obliczony dla gwiazdy o masie 1,3 masy Słońca i promieniu 21 razy większym od promienia Słońca. Środkową część gwiazdy w którym nie ma już wodoru, nie odbywają się więc w nim reakcje termojądrowe budowy helu z wodoru, samo zaś jądro zbudowane jest prawie w całości z helu z niewielka domieszką ciężkich pierwiastków. Jest ono izotermiczne, to znaczy ma stałą temperaturę. Choć jądro stanowi 20% masy gwiazdy, jednak zajmuje ono mały obszar w porównywaniu z rozmiarami gwiazdy, zaledwie około 0,001 jej promienia. Gęstość więc jądra jest bardzo duża, zbliżona do gęstości białych karłów.
Bardzo gęste jądro izotermiczne olbrzymów otoczone jest cienką warstwą w której występują reakcje termojądrowe syntezy helu z wodoru. Temperatura w tej warstwie, której grubość jest rzędu 0,001 promienia gwiazdy, wynosi około 25 milionów kelwinów. Nad tą wartością rozciąga się warstwa o grubości 8% promienia gwiazdy, zawierająca 5% jej masy. Energia przenosi się w niej przez promieniowanie. Nad nią położona jest aż do granic gwiazdy olbrzymia powłoka z rozrzedzonego gazu, w której energia przenosi się przez konwekcję. Powłoka z rozrzedzonego gazu, w której energia przenosi się przez konwekcję.
Podobnie mogą być zbudowane gwiazdy nadolbrzymy, dla których jednak nie zdołano jeszcze obliczyć modeli. Charakterystyczną właściwością tych gwiazd jest istnienie bardzo gęstego izotermicznego jądra pozbawionego wodoru i bardzo rozciągłej zewnętrznej powłoki konwekcyjnej. Należy jednak zaznaczyć, ze obliczane teoretycznie modele olbrzymów zawierają dużą dozę niepewności i poglądy nasze na ich budowę mogą ulec istotnej zmianie.
Referencje:
Eugeniusz Rybka: "Astronomia Ogólna" wyd. VI
Komentarze użytkowników
( DODAJ SWÓJ )
Nikt jeszcze nie napisał komentarza do tego materiału.Napisz komentarz
Odpowiedz na pytanie zadane w sondzie.
Zjawiska oraz wydarzenia w nadchodzącym miesiącu.
Zagłosuj lub zgłoś swoją stronę.
Ostatnio pisaliście:
Twoje Imię
15.06.2021, 06:28